Criticism, debate and dissent are the strength of a healthy democracy: Statement by writers and readers of Gujarati Literature

Gujarati Sahitya Akademi Building. Image Courtesy Indian Express

Statement by writers and readers of Gujarati literature about threats issued against them in the journal Shabdsrushti:

Gujarat Sahitya Akademi whose autonomy was wrested by the Gujarat government, which then turned it into a government institution, publishes a journal named Shabdsrushti.  The June 2021 issue of Shabdsrushti carries an anonymous piece of writing titled “No, This Is Not a Poem, It Is Misuse of a ‘Poem’ for Anarchy…” on page 89. The necessary obligation of writing the author’s name is not honoured which should be deemed immoral, criminal and dangerous according to government procedures.

It is perfectly legitimate for a writer to write about a specific poem in his or her name, to express views on it and to criticise it. Criticism, debate and dissent are the strength of a healthy democracy. However, this writing offers a vague criticism “about one Gujarati poem” without naming it. Similarly, without naming the poet it mentions patronizingly that she has been a beneficiary of the Akademi in the past.

The anonymous writer makes outrageous statements such as ‘the poem is bad though the poet is good’, and through such insinuations attempts to issue an indirect threat to Gujarati writers indicating in an authoritative voice what they should write and what they should not write. This is reminiscent of the time of The Emergency (During the Emergency in 1975 newspapers and journals had to be approved by government officials) and is absolutely condemnable. This is beating the pen with the hammer, a death knell for the right to freedom of expression of Gujarati writers.

Moreover, the accusation that this poem has encouraged anti national “literary Naxals” and destructive elements that are trying to create anarchy in the country, and are involved in anti-national activities by shooting off the poet’s shoulder is extremely shocking. Through such accusations the anonymous writer attempts to create an atmosphere of hostility towards writers who engage in creative activity in a democratic manner and become the voice of contemporary times as well as towards hundreds of thousands of readers of Gujarati literature who appreciate the writings of these writers. In an attempt to gag the glorious literary tradition of Gujarat this government-controlled institution, which functions in a democratic structure, has opened the floodgates for a practice that goes against the interests of the people and has a dangerous and fascist tendency which we strongly condemn.

We believe that to write poetry in a democratic tradition, to be a custodian of society through writing poetry, to debate contemporary issues, to criticize actions or inaction of those in power through writing, is also an important part of a healthy democracy. Recalling what the Supreme Court said a few days ago that to criticize the government is not sedition, we appeal to the editor of Shabdsrushti, chairperson of Gujarat Sahitya Akademi and the government of Gujarat to withdraw this writing which is a blot on the Gujarati language and Gujarat.

गुजराती साहित्य के लेखकों और पाठकों का जर्नल शब्दश्रुष्टि में उनके खिलाफ जारी धमकियों के बारे में बयान:

गुजरात साहित्य अकादमी जिसकी स्वायत्तता को गुजरात सरकार ने कुश्ती की, जिसने फिर उसे सरकारी संस्थान बना दिया, शब्दसृष्टि नामक जर्नल प्रकाशित किया । शब्दसृष्टि के जून 2021 अंक में ′′ नहीं, यह कविता नहीं है, यह अराजकता के लिए ‘कविता’ का दुरुपयोग है…” पृष्ठ 89. पर लेखक के लेखन का आवश्यक दायित्व है नाम सम्मानित नहीं है जो सरकारी प्रक्रियाओं के अनुसार अनैतिक, आपराधिक और खतरनाक माना जाना चाहिए ।
एक लेखक के लिए अपने या अपने नाम पर किसी विशिष्ट कविता के बारे में लिखना, उस पर विचार व्यक्त करना और उसकी आलोचना करना बिल्कुल उचित है । आलोचना, बहस और असंतोष एक स्वस्थ लोकतंत्र की ताकत है । हालांकि, यह लेखन ′′ एक गुजराती कविता के बारे में ′′ बिना नाम लिए एक स्पष्ट आलोचना प्रदान करता है । इसी तरह, कवि का नाम लिए बिना यह संरक्षित रूप से उल्लेख करता है कि वह अतीत में अकादमी की लाभार्थी रही है ।
गुमनाम लेखक आक्रोशित बयान देता है जैसे ‘कविता अच्छा है’, और ऐसे पागलपन के माध्यम से गुजराती लेखकों को अप्रत्यक्ष खतरा जारी करने का प्रयास करता है कि उन्हें क्या लिखना चाहिए और क्या नहीं लिखना चाहिए । यह आपातकाल के समय की याद है (आपातकाल के दौरान 1975 समाचार पत्रों में और पत्रों को सरकारी अधिकारियों द्वारा अनुमोदित किया जाना था) और घोर निंदनीय है । ये है हथौड़े से कलम की पिटाई, गुजराती लेखकों की अभिव्यक्ति की आजादी के अधिकार के लिए मौत के घुटने ।
इसके अलावा, इस कविता ने राष्ट्र विरोधी ′′ साहित्यिक नक्सलों ′′ और विनाशकारी तत्वों को प्रोत्साहित किया है जो देश में अराजकता पैदा करने की कोशिश कर रहे हैं, और कवि के कंधों पर गोली मारकर राष्ट्र विरोधी गतिविधियों में शामिल हैं, यह बेहद चौंकाने वाला है । ऐसे आरोपों के माध्यम से गुमनाम लेखक उन लेखकों के प्रति शत्रुता का माहोल बनाने का प्रयास करता है जो लोकतांत्रिक गतिविधि में संलग्न होकर समकालीन समय की आवाज बनने के साथ-साथ गुजराती साहित्य के सैकड़ों पाठकों के प्रति जो इन लेखकों के लेखों की सराहना करते हैं । । । गुजरात की गौरवशाली साहित्यिक परंपरा को गैग करने के प्रयास में इस सरकार नियंत्रित संस्था, जो लोकतांत्रिक संरचना में काम करती है, ने बाढ़ के दरवाजे खोल दिए हैं जो जनता के हितों के खिलाफ जाती है और एक खतरनाक और फासीवादी प्रवृत्ति है जिसकी हम कड़ी निंदा करते हैं । । ।
हमारा मानना है कि लोकतांत्रिक परंपरा में कविता लिखना, कविता लिखने के माध्यम से समाज का कस्टोडियन बनना, समकालीन मुद्दों पर बहस करना, कार्यों की आलोचना या लेखन के माध्यम से सत्ता में आने वाले लोगों की आलोचना करना भी स्वस्थ लोकतंत्र का एक महत्वपूर्ण हिस्सा है । कुछ दिन पहले सुप्रीम कोर्ट ने जो कहा था उसे याद करते हुए कि सरकार की आलोचना करना राजद्रोह नहीं है, हम गुजरात साहित्य अकादमी के अध्यक्ष शब्दश्रुष्टि के संपादक और गुजरात सरकार से अपील करते हैं कि इस लेखन को वापस लें जो गुजराती भाषा पर धब्बा है और गुजरात ।

 

શબ્દસૃષ્ટિ’ સામયિક દ્વારા સર્જકો અને ભાવકોને અપાતી ધમકી અંગે નિવેદન:
ગુજરાત સરકાર દ્વારા સ્વાયત્તતા ઝૂંટવી લઈ સરકારી બનાવી દેવાયેલી ગુજરાત સાહિત્ય અકાદમી ‘શબ્દસૃષ્ટિ’ નામનું સામાયિક ચલાવે છે.
આ સામયિકના જુન-૨૦૨૧ના અંકમાં પૃષ્ઠ ૮૯ પર  “ના,આ કવિતા નથી, ‘કવિતા’નો અરાજકતા માટેનો દુરૂપયોગ છે…” એવા મથાળા હેઠળ એક લખાણ છપાયું છે જે લખનારનું નામ લખવાની અનિવાર્ય જવાબદારી બાજુ પર મૂકીને લખાયું છે જેને કોઈપણ સરકારી કામકાજની દૃષ્ટિએ અનૈતિક, ગુનાહિત અને જોખમી પ્રવૃત્તિ ગણવી રહી.
વળી કોઈ ચોક્કસ કવિતા વિશે કોઈ લેખક પોતાનાં નામ સાથે પોતાના વિચારો મૂકે, ટીકા કરે, વખોડે એ તો સહજ સ્વીકાર્ય વાત છે જ. તંદુરસ્ત લોકશાહીમાં ટીકા ટીપ્પણ, ચર્ચા, ખંડન-મંડન તો એનાં પ્રાણરૂપ છે.
પરંતુ અહીં કોઈપણ ચોક્કસ કવિતાનો ફોડ પાડ્યા વિના, કવિનું નામ પણ લખ્યા વિના, તેના વિશે મોઘમમાં ટીકા ટીપ્પણ કરી છે અને જે તે કવયિત્રી  ભૂતકાળમાં અકાદમી દ્વારા લાભાન્વિત (ઉપકારદર્શક) કરાયાં છે તેવો વિશેષ ઉલ્લેખ કરાયો છે.
આ કવિતા ખરાબ છે પણ કવિ સારાં છે, એવું હાસ્યાસ્પદ વિધાન કરી, કવિઓએ શું ન લખવું અને શું લખવું એવા ઇશારા દ્વારા સત્તાવાહી કલમે ૧૯૭૫ના કટોકટીકાળ -ઈમરજન્સીને યાદ અપાવે એવી પરોક્ષ ધમકી ગુજરાતના કવિઓ, સાહિત્યકારોને આપવાનો  અહીં પ્રયત્ન થયો છે (૧૯૭૫ના કટોકટીકાળમાં, છાપાં- સામયિકોનાં લખાણ માર્ગદર્શિકા પ્રમાણે સરકારી બાબુઓ પાસે મંજૂર કરાવવાનાં રહેતાં.) જે સર્વથા વખોડવા લાયક અને ગુજરાતી સર્જકોનાં સ્વાતંત્ર્ય અધિકારનો મૃત્યુઘંટ વગાડવા સમાન અને કલમ પર હથોડા ઠોકવા સમાન છે.
ખાસ તો, આ કવિતાએ દેશ વિરોધી, વિઘાતક, ‘લીટરરી નક્સલ’, દેશમાં અરાજકતા ફેલાવવા મથતાં તત્વો, જેવાંઓને પ્રોત્સાહિત કર્યાં છે અને તેઓ બધાં આ કવિના ખભે બંદૂક મૂકી, ફોડીને દેશ વિરોધી કૃત્ય કરી રહ્યાં છે એવો આક્ષેપ કરીને લોકશાહી ઢબે સર્જનકાર્ય કરી સાંપ્રતસમાજનો અવાજ બનનારા લેખકો અને કવિતાના લાખો ભાવકો તરફ ઉશ્કેરણીભર્યું વાતાવરણ ઊભું કરવાનો પ્રયત્ન જે તે નનામા લેખકે કર્યો છે તે અત્યંત આઘાતજનક છે. અને ગરવી ગુજરાતી સાહિત્યની પરંપરાનું ગળું દબાવતાં, લોકશાહી માળખામાં કામ કરતી આ સરકારી સંસ્થાએ લોકહિત વિરુદ્ધ જે પ્રથા ઊભી કરવાના દરવાજા ખોલ્યા છે તે જોખમી અને ફાસીસ્ટ વલણ ધરાવે છે, જેને અમે સૌ વખોડી કાઢીએ છીએ.
લોકશાહી પરંપરામાં કવિતા લખવી અને કવિતા દ્વારા સમાજના પ્રહરી બનવું, સાંપ્રત ઘટનાઓનું ખંડન-મંડન કરવું, સત્તા ઉપર બેઠેલાઓનાં પગલાં કે નિષ્ક્રિયતાને કલમ દ્વારા વખોડવી એ પણ તંદુરસ્ત લોકશાહીનો હિસ્સો છે એવું અમે માનીએ છીએ. હમણાં જ ગયા અઠવાડિયે દેશની સર્વોચ્ચ અદાલત દ્વારા જે મહત્વની વાત કહેવાઈ છે કે ‘સરકારની ટીકા કરવી એ રાષ્ટ્રદ્રોહ નથી’ તેને અહીં યાદ કરી ગુજરાતી ભાષા અને  ગુજરાતને લાંછનરૂપ આ લખાણ પાછું ખેંચાય તેવી અપીલ અમે ‘શબ્દસૃષ્ટિ’ના તંત્રી, અકાદમી અધ્યક્ષ અને ગુજરાત સરકારને કરીએ છીએ.

અનિલ જોશી, અભિજિત જોશી, અભિજિત વ્યાસ, અદિતિ દેસાઈ, અમિત દવે, અમિતા શાહ, અમિતાભ મડિયા, અમૃત ગાંગર, આનંદ પંડ્યા, અશ્વિન કારીયા, આતિશ ઇંદ્રેકર છારા, આનંદવર્ધન યાજ્ઞિક, આનંદ મઝગાંવકર, ઇલા જોશી, ઇન્દિરા હિરવે, ઇશ્વરસિંહ ચૌહાણ, ઇલિયાસ શેખ, ઉર્વીશ કોઠારી, ઉત્તમ પરમાર, ઉત્પલા દેસાઈ, કબીર ઠાકોર, કલ્પના સુતરિયા, કરતારસિંહ, કલ્પેશ દલાલ, કમલ વોરા, કમલેશ ઓઝા, કાનજી પટેલ, કિરણ ત્રિવેદી, કિશોર ગૌડ, કિરણ ચૌહાણ, કેતન રૂપેરા, કૌશિક અમીન, કૌશિક મહેતા, કુસુમ ડાભી, કુસુમ પોપટ, ગાલા જોશી, ગાર્ગેય ત્રિવેદી, ગૌરાંગ જાની, ગુલામ મોહમ્મદ શેખ, ઘનશ્યામ શાહ, ચંદુ મેહરીયા, ચિનાર શાહ, જાગૃત ગાડિત, જગદીશ પટેલ, જતીન શેઠ, જયંતિ પટેલ, જયશ્રી સોની, જયેશ દુધરેજીયા, જીગ્નેશ મેવાણી, જોસેફ મેકવાન, જ્યોતિ ભટ્ટ, ઝરણા પાઠક, ઝાકિયા સોમન, ડંકેશ ઓઝા, તખુભાઇ સાંડસુર, તન્મય તિમિર, તિમિર અમીન, દક્ષિણ છારા, દેવ દેસાઈ, દિપક દોશી, દીવાન ઠાકોર, દિલીપ ધોળકિયા, દિપ્તી જોશી, દિવ્યશા દોશી, દ્વારિકાનાથ રથ, નફીસા બારોટ, નટુભાઇ નિમ્બાર્ક, નટુભાઇ પરમાર, નટવર ગાંધી, નેહા રાવલ, નેહા શાહ, નિખિલ ગાંધી, નિર્ઝરી સિંહા, પ્રકાશ ન. શાહ, પલ્લવી ગાંધી, પંચમ શુક્લ, પંકિત દેસાઈ, પન્ના ઇરેસ્મસ, પન્ના નાયક, પાર્થ ત્રિવેદી, પરસીસ જિનવાલા, પ્રબોધ પરીખ, પ્રફુલ્લ રાવલ, પ્રતિષ્ઠા પંડ્યા, પ્રવીણ પંડ્યા, પ્રીતિ સેનગુપ્તા, પ્રસાદ ચાકો, ફ્રાન્સિસ પરમાર, બાબુ સુથાર, બારીન મહેતા, બીના જાદવ, બિંદુ પ્રસાદ, બિપિન પટેલ, બિપિન શ્રોફ, ભાનુભાઇ પુરોહિત, ભરત મહેતા, ભાર્ગવ ઓઝા, ભાવિક રાજા, ભાવના રામરખિયાણી, માધવી દેસાઇ, મધુભાઇ ભાવસાર, મધુસુદન વ્યાસ, મહાશ્વેતા જાની, મહેશ યાજ્ઞિક, મલ્લિકા સારાભાઇ, મનહર ઓઝા, મણીલાલ ગાલા, મનીષી જાની, મંજરી મેઘાણી, મીનાક્ષી જોશી, મહેબૂબ દેસાઇ, મેહુલ દેવકલા, મેહુલ મંગુબેન, મિકી દેસાઇ, મીનલ દવે, મોહન ત્રિવેદી, યજ્ઞેશ દવે, યશવંત મહેતા, યોસેફ મેકવાન, રજની દવે, રાજા પાઠક, રમણ સોની, રમેશ બાપોદરા, રમેશ ઓઝા, રમેશ સવાણી, રામસાગર પરિહાર, રાજેશ ઠાકર, રાજુ પટેલ, ઋતા શાહ, રીતિ શાહ, રોહિત પ્રજાપતિ, રુચિર જોશી, રૂપા મહેતા, રૂપાલી બર્ક, લાલુભા ચૌહાણ, ડો. વિજય મહેતા, વજેસિંહ પારગી, વર્ષા ગાંગુલી, વીણા પંડ્યા, વૈભવ કોઠારી, વિપુલ કલ્યાણી, શરીફા વિજળીવાલા, શીબા જ્યોર્જ, શેફાલી બલસારી શાહ, સલિલ ત્રિપાઠી, સમીર ભટ્ટ, સમિક્ષા ત્રિવેદી, સંધ્યા ભટ્ટ, સંજય ભાવે, સંજય છેલ, સંજીવ શાહ, સાહિલ પરમાર, સિદ્ધાર્થ ગુજરાતી, સૌમ્યા બલસારી,  સુભાષ જોશી, સુધીરચંદ્ર, સુખદેવ પટેલ, સુમન શાહ, સ્વાતિ દેસાઇ, સ્વાતિ ગોસ્વામી, સ્વાતિ જોશી, સરૂપ ધ્રુવ, હાજીભાઇ બાદી, હનીફ લાકડાવાલા, હરીશ મંગલમ, હર્ષ બ્રહ્મભટ્ટ, હેમંતકુમાર શાહ, હેમંત શાહ, હિરેન ગાંધી, હિમાંશી શેલત.

List of Signatories

    1. Aatish Indrekar Chhara,   
    2. Abhijit Joshi,   
    3. Abhijit Vyas,   
    4. Aditi Desai,   
    5. Amit Dave,   
    6. Amita Shah,   
    7. Amitabh Madia,   
    8. Amrit Gangar,    
    9. Anand Mazgaonkar,   
    10. Anand Pandya,   
    11. Anandvardhan Yagnik,   
    12. Anil Joshi,   
    13. Babu Suthar,   
    14. Barin Mehta,  
    15. Bhanubhai Purohit,   
    16. Bharat Mehta,   
    17. Bhargav Oza,   
    18. Bhavana Ramrakhyani,  
    19. Bhavik Raja,   
    20. Bina Jadav,   
    21. Bindu Prasad,   
    22. Bipin Patel,   
    23. Bipin Shroff,   
    24. Chandu Maheriya,   
    25. Chinar Shah,   
    26. Dakxin Chhara,   
    27. Dankesh Oza,   
    28. Dev Desai,   
    29. Dilip Dholakia,   
    30. Dipak Doshi,   
    31. Dipti Joshi,   
    32. Divyasha Doshi,   
    33. Diwan Thakor,  
    34. Dwarikanath Rath,   
    35. Francis Parmar,   
    36. Gala Joshi,    
    37. Gargeya Trivedi,   
    38. Gaurang Jani,   
    39. Ghanshyam Shah,   
    40. Gulammohammed Sheikh,    
    41. Hajibhai Baadi,   
    42. Hanif Lakdawala,   
    43. Harish Brahmbhatt,   
    44. Harish Mangalam,   
    45. Hemant Shah,  
    46. Hemantkumar Shah,   
    47. Himanshi Shelat,  
    48. Hiren Gandhi,   
    49. Ila Joshi,   
    50. Iliyas Shaikh,  
    51. Indira Hirway,   
    52. Ishwarsinh Chauhan,   
    53. Jagdish Patel,   
    54. Jagrut Gadit,   
    55. Jatin Sheth,  
    56. Jayanti Patel,   
    57. Jayesh Dudhrejiya,   
    58. Jayshree Soni,   
    59. Jharna Pathak,   
    60. Jignesh Mevani,  
    61. Joseph Mecwan,   
    62. Jyoti Bhatt,   
    63. Kabir Thakore,   
    64. Kalpana Sutariya, 
    65. Kalpesh Dalal,   
    66. Kamal Vora,   
    67. Kamlesh Oza,  
    68. Kanji Patel,   
    69. Kartar Sinh,   
    70. Kaushik Amin,   
    71. Kaushik  Mehta,   
    72. Ketan Rupera,  
    73. Dr. Kiran Chauhan,   
    74. Kiran Trivedi,   
    75. Kishor Goud,   
    76. Kusum Dhabi,    
    77. Kusum Popat,   
    78. Lalubha Chauhan,   
    79. Madhavi Desai,   
    80. Madhubhai Bhavsar,   
    81. Madhusudan Vyas,   
    82. Mahashweta Jani,   
    83. Mahesh Yagnik,    
    84. Mallika Sarabhai,   
    85. Manhar Oza,   
    86. Manilal Gala,   
    87. Manishi Jani,   
    88. Manjari Meghani,   
    89. Meenakshi Joshi,   
    90. Mehboob Desai,   
    91. Mehul Devkala,   
    92. Mehul Manguben,   
    93. Miki Desai,   
    94. MInal Dave, 
    95.  Mohan Trivedi,  
    96. Nafisa Barot,   
    97. Natubhai Nimbark,   
    98. Natubhai Parmar,   
    99. Natwar Gandhi,   
    100. Neha Raval,   
    101. Neha Shah,   
    102. Nikhil Gandhi,   
    103. Nirjhari Sinha,   
    104. Pallavi Gandhi,   
    105. Pancham Shukla,   
    106. Pankti Desai,   
    107. Panna Erasmus,   
    108. Panna Naik,   
    109. Parth Trivedi,   
    110. Persis Ginwalla,   
    111. Prabodh Parikh,   
    112. Prafull Raval,   
    113. Prakash N. Shah,   
    114. Prasad Chako,   
    115. Pratishtha Pandya,   
    116. Pravin Pandya,   
    117. Preety Sengupta,   
    118. Raja Pathak,   
    119. Raman Soni,   
    120. Rajesh Thakar,    
    121. Rajni Dave,   
    122. Raju Patel,   
    123. Ramesh Bapodara,   
    124. Ramesh Oza,  
    125. Ramesh Savani,   
    126. Ramsagar Parihar,   
    127. Reeti Shah,   
    128. Rohit Prajapati,   
    129. Ruchir Joshi,   
    130. Rupa Mehta,   
    131. Rupali Burke,   
    132. Ruta Shah,   
    133. Sahil Parmar,   
    134. Salil Tripathi,    
    135. Samir Bhatt,   
    136. Samiksha Trivedi,   
    137. Sandhya Bhatt,   
    138. Sanjay Bhave,  
    139. Sanjay Chhel,  
    140. Sanjeev Shah,   
    141. Saroop Dhruv,   
    142. Saumya Balsari,   
    143. Sharifa Vijaliwala,  
    144. Sheba George,   
    145. Shefali Balsari Shah,   
    146. Sidhdharth Gujarati,   
    147. Subhash Joshi,  
    148. Sudhir Chandra,   
    149. Sukhdev Patel,   
    150. Suman Shah,   
    151. Svati Joshi,   
    152. Swati Desai,   
    153. Swati Goswami,   
    154. Takhubhai Saandsur,   
    155. Tanmay Timir,  
    156. Timir Amin,   
    157. Urvish Kothari,   
    158. Utpala Desai,   
    159. Uttam Parmar,   
    160. Vaibhav Kothari,   
    161. Vajesinh Parghi,   
    162. Varsha Ganguly,   
    163. Veena Pandya,    
    164. Vijay Mehta,    
    165. Vipool Kalyani,   
    166. Yagnesh Dave,   
    167. Yashwant Mehta,     
    168. Yoseph Macwan,   
    169. Zakia Soman